Lappi rádjegozáhusa doaibma jagi 2022
Lappi rádjegozáhusa jahki 2022 lei oassái ain spiehkastatlaš. Go Lappi nuortarájá johtalus lassánii ovddit jagis dušše vehá, Lappi girdingittiid juovlasesoŋŋa lei measta buot áiggiid ealaskeamos. Eanarájás dilli bisui stáđisin ja ráfálažžan.
Rádjedárkkistusat
Jahki 2022 lei rádjedárkkistusaid geahččančiegas vuot hui spiehkastatlaš. Ođđajagimánu loahpa rádjai jotke juovlamánu 2021 loahpas koronapandemiija dihtii máhcahuvvon Schengen-sisrádjebearráigeahču, man deaddu lei Lappi girdingittiide boahtán girdinjohtalusas. Boahtán turisttat reahkkájedjege, go guovtti pandemiijajagi maŋŋá vuosttas viehka čavddis olles dálvvi turismasesoŋŋa lei turismameriidis dáfus measta 80 % pandemiija ovddit sesoŋŋas. Lappi girdingittiin čađahedje álgojagi oktiibuot 34 775 Schengen-olgorájá dárkkisteami ja sisrájás seammá veardde, dahjege 31 568 dárkkisteami. Dan lassin Lappi rádjegozáhus attii virgeveahki dearvvašvuođavirgeoapmahaččaide girdingittiid dearvvašvuođadorvvolašvuođadoaimmain.
Olgorájáin koronapandemiijai laktásan mátkkošteaddjimearrádusat nohke 30.6., mii ii goittotge dahkan mearkkašahtti johtalusmeari lassáneami nuortarájá rádjerasttildanbáikkiin Ruošša ain fámus lean ráddjehusaid dihtii. Johtalusmearri nuortarájás lei Suoma ráddjehusaid áigge hui unnán, dušše guokte-golbmačuođi rasttildeaddji vahkus. Ruošša heaittihettiin iežas koronaráddjehusaid 15.7. johtalusmearri lassánišgođii gulul. Rádjerasttildeaddjiid mearri lassánii measta duhát rasttildeaddjái vahkus, muhto bázii goittotge viehka vuollegažžan pandemiija ovddit jagiid ektui.
Čakčamánus Suopma ráddjegođii stáhtaráđi mearrádusain oanehisáigge turismavisumiin mátkkoštan Ruošša stáhtavuložiid riikii boahtima. Ráddjen njeiddii koronaráddjehusaid maŋŋá vehá badjánan johtalusmeari ruovttoluotta pandemiijaáiggi vuollegaš dássái (guokte-golbmačuođi rasttildeaddji vahkus).
Jagi 2022 áigge nuortarájá rasttildedje Salla ja Rájijovsseba riikkaidgaskasaš rádjerasttildanbáikkiin 17 354 olbmo, mii lei duppalmearri ovddit jagi loguid ektui, muhto lihkká vuollái bealli koronajagis 2020 ja vuollel 10 % pandemiija ovddit jagiid ektui.
Lappi girdingittiid johtalus ealáskii, go dálvvi 2022-2023 turismasesoŋŋa álggii golggotmánu loahpas. Sesoŋŋa lei vuordámušaid mielde hohpolut ovddit sesoŋŋa ektui. Loahppajagi 2022 áigge Lappi girdingittiide bihte buot áiggiid nubbin stuorámus mearri olgorádjagirdiin mátkkoštan olbmot ja juovlamánnu lei dán johtalusa giiváseamos áigi. Lappi rádjegozáhusas dahke juovlamánus 166 299 olgorájá dárkkistusa, mii leai 29 % olles Rádjegozáhusa juovlamánu olgorájá dárkkistusain buot rádjetiippain, eatnamis, meara alde ja áibmorájás.
Maiddái sisrádjegirdimiid mearri Lappi rádjegozáhusa bearráigeahččan girdingittiin jotkkii lassáneamis, mii váikkuha oasistis girdingittiid doibmii lassánan mátkkošteaddjimeari bokte. Vaikke dábálaš diliin Rádjegozáhuslágádus doaibmá olgorájáin, ja girdingittiid rádjedárkkistusat čuozihuvvojit dušše olgorádjegirdimiidda, Rádjegozáhuslágádus lea ovttasbarggus Bolesiin riikkaidgaskasaš rádjerasttildanbáikkiin oppalaš ortnegis ja dorvvolašvuođas vástidan virgeoapmahaš.
Olgorájáid girdinjohtalusas Stuorra-Británnias boahtán girdimat dahket čielgasit stuorámus (80 %) oasi. Dábáleamos mátkkošteaddjit leat juovllaid ja dálvvi vásiheami boahtán bearrašat ja joavkkut. Británnia girdimiid maŋŋá čuovvovaččat eanemus girdimat bohtet Irlánddas; Irlánda lea EU-riika, muhto dat ii gula Schengenii, nuba girdimat leat olgorádjegirdimat. Olgorádjegirdimat bohtet maiddái Turkkas ja Israelis.
Vaikke girdinsesoŋŋa giiváseamos áigi lea juovlamánus, áiggi dáfus sesoŋŋa joatkašuvvá guhkás giđđii. Giđđabajis girdimat leat gal čielgasit unnit go juovlaáigodagas.
Rájáid bearráigeahčču
Dilli meahccerájás seailu stáđisin ja ráfálažžan. Lobihis rádjerasttildeamit ledje dušše guokte dáhpáhusa.
Lappi rádjegozáhus gáržžidii rádjeavádaga geasi áigge 15.5.2022 fápmui boahtán stáhtaráđi ásahusa mielde. Ásahusain (416/2022) aiddostahtte rádjeavádaga johtima daid guovlluin, maiguin dat lea rádjeortnega ja -dorvvolašvuođa bajásdoallama dáfus vejolaš, earret eará Salla, Soađegili ja Anára gielddaid guovlluin.
Rádjedorvvolašvuođadoaimmaid lassin Lappi rádjegozáhus attii virgeveahki bolesii sierra doaimmain, earret eará olbmuid ohcamii ja johtalusa bearráigehččui, ja bearráigeahččat PTR-ovttasbargun earret eará lossajohtalusa. Lappi rádjegozáhusa patrulla divššui maiddái Davvi-Sámis rádjeavádagas áicojuvvon vuovdebuollima čáskadeami.
Rihkusdusten
Jagi 2022 áigge rihkusáššin gieđahallamii boahtán dáhpáhusaid mearri geahppánii ovddit jagis ja dan ovddit jagis. Rihkusáššis girjejedje oktiibuot 41 st. (j. 2021 dáhpáhusat 78 st.), main aitosaš ovdadutkama gieđahallamis ledje 16 (j. 2021 dát ledje 42).
Eanaš oassi gieđahallamii boahtán rihkusáššiin ledje dábálaš bearráigeahčus áicojuvvon rihkkumušat, mat gieđahallojuvvojedje sáhkkomeannudeami bokte. Rihkusáššiid geahppáneami mearrái váikkuhii eanemus sisrádjebearráigeahču máhcaheami nohkan suoidnemánus 2021. Ođđa rihkusáššiid geahppáneamis fuolatkeahttá rihkusdutkamii geavahuvvon bargomearri bisui ovddit jagi dásis, go dutkamis ledje maiddái áššit, mat ledje dábálačča gáibideaddjibat ja bistima dáfus guhkit.
Soalddátlaš eanabealušteapmi
Lappi rádjegozáhusa jahki 2022 lei soalddátlaš eanabealušteami viŋkilis aktiivvalaš ja rádjejoavkkuid čađahannávcca ovddidedje plánema mielde. Jagi 2022 áigge Lappi rádjegozáhus oassálasttii guovddáš Bealuštanfámuid hárjehusaide, main hárjehalle oktasašdoaimma eará joavkoossodagaiguin. Lassin rádjegozáhus ordnii iežas hárjehusaid, maiguin ovddidedje rádjejoavkkuid bargoveaga čehppodaga. Hárjehusaide oassálaste Lappi rádjegozáhusa bargoveaga lassin researvva olbmot ja Rádjejeagárkompaniija skuvlejumis lean vearjoalbmát.
Giddodatfidnut, mat leat jođus
Senaatti-giddodagat hukseha Anárii Avvila soalddátidjadanráhkadusaid guvlui ođđa virgeoapmahašgiddodaga Lappi rádjegozáhusa ja Boleslágádusa atnui. Ođđa ráhkadussii čohkket Lappi rádjegozáhusa rádjefáktenstašuvnna ja Lappi boleslágádusa Anára bolesstašuvnna doaibmalanjaid. Giddodagaid huksen lea jođus, ja dan árvvoštallojuvvon gárvvásmuvvanáigi lea loahppajagis 2023. Lanjat váldojuvvojit atnui álgojagi 2024.
Fidnu lea okta viđas Rádjegozáhuslágádusa doaibmalanjaid ovddidanplána čuvvon investeremiin Avvila soalddátidjadanráhkadusaid guovllus. Jagiid 2021-2026 áigge ollašuhttima vuolde lean investerenoppalašvuođa árvu lea sulaid 54 miljon euro.
Oppalašvuhtii gullá maiddái ođđa, sulaid 2000 m2-sturrodaga materiálaguovddáža huksen Avvila soalddátidjadanráhkadusaid guvlui. Senaatti-giddodagat hukseha guovddáža Rádjegozáhuslágádusa atnui doarjut Lappi rádjegozáhusa operatiivvalaš doaimma ja vearjoalmmáiskuvlejumi. Ráhkadus gárvvásmuvvá ja váldo atnui giđđat 2023.
