Lappi rádjagozáhusa jahki 2020
Jagi 2020 rádjadilli Lappi rádjagozáhusa bearráigeahččandoaibma guovllus vásihii nuppástusaid máilmmis ja Suomas lean koronadili geažil. Njukčamánu 17. beaivve Suoma stáhtaráđđi dagai mearrádusa ráddjet olmmošjohtalusa Suoma rájáin nu, ahte sisrádjadárkkástusat váldojuvvojedje atnui 19.3.2020. Lassin olgorádjajohtalussii mearridedje ráddjehusaid ja oassi rádjarasttildanbáikkiin giddejuvvojedje. Roavvenjárgga, Gihttela, Avvila ja Eanodaga girdingittiin ja davvi nuortarájá rádjarasttildanbáikkiin olgorádjajohtalus nogai measta oalát. Veardidettiin ovddit jahkái, olgorádjajohtalusa mearri njiejai mearkkašahttu láhkai Lappi rádjarasttildanbáikkiin (-75,6 %). Geahppáneapmi oidnui eandalii nuortarájá rádjarasttildanjohtalusas eanarájáin (-78,2 %). Sisrádjadárkkástusaid máhcaheapmi buvttii giđđat 2020 Lappi rádjagozáhussii lasi bearráigeahču vuollásaš rádjaossodaga 1 224 km ja 11 ođđa jándora čađa rabas lean rádjarasttildanbáikki. Dábálaččat Lappi rádjagozáhusa doaibma čoahkkana davvi nuortarádjái 380 km, guovtti riikkaidgaskasaš rádjarasttildanbáikái ja njealji girdingieddái. Sisrádjabearráigeahču máhcaheami ollašuhttima doarjjan Lappi rádjagozáhusa oaččui fuopmášahtti doarjaga eará eanarájá rádjagozáhusain. Doarjaga sturrodat leamašan sulaid 70-100 rádjábearráigeahčči jándoris. Lappi rádjagozáhusa gieđahallan rihkus- ja rihkkumušáššiid mearri badjánii čielgasit diimmá ovddit jagi ektui. Stuorimus sivvan lei oarje- ja davvirádjái máhcahuvvon bearráigeahčču. Lassin jagi áigge addojuvvon virgeveahki mearri lassánii 36 % ovddit jagis lassánan patrulladoaimma sisrájáide máhcaheami geažil.
Sihke nuortarájá ja girdingittiid olgoriikkajohtalus niejai čielgasit
Jagi 2020 Lappi rádjagozáhusa bearráigeahččan eanarájá rádjarasttildanbáikkiin ja girdingittiin olgorájá rasttildedje oktiibuot 102 789 olbmo. Jagi 2019 ektui personjohtalus njiejai -75,6 %. Rádjarasttildeaddjiin ledje 117 sierra riikkavulošvuođa.
Nuortarájás Salla ja Rájijovsseba rádjarasttildanbákkiin johtalus lei álgojagi seammá dásis ovddit jagi ektui, muhto 19.3.2020 fápmui boahtán ođđa mátkkoštanráddjehusat gahčahedje mátkkošteaddjijohtalusa goappáge rádjarasttildanbáikkis. Jagi 2020 Salla rádjarasttildanbáikki bokte rájá badjel mannen 27 210 olbmo: njiedjan ovddit jahkái lei sulaid 77 % (jagi 2019 rádjarasttildeamit ledje 120 203). Rájijovssebis olbmuid rájá rasttildeami mearri lei 16 593, mii lea sulaid 79 % unnit go jagi 2019 (goas rádjarasttildeamit ledje 80 864).
Ruoššaid oassi rádjarasttildanbáikki olles personjohtalusas lei Sallas 63,6 % ja Rájijovssebis 81,2 %. Jagi 2020 áigge olgorájá rasttildedje 20 817 fievrru, mii lea sulaid 78,5 % unnit go jagi 2019.
Girdingittiin Schengen-guovllu olgorádjajohtalus geahppánii 73,2 % jagi 2019 ektui. Girdingittiin olgorájá personjohtalusas rádjarasttildeamit čoggojedje oktiibuot 58 995 (Eanodagas 4471, Avvilis 4400, Gihttela girdingiettis 17999 ja Roavvenjárggas 32125). Giđđat ovdal mátkkoštanráddjehusaid álgima, mátkkošteaddjimearri lei + 10,4 % stuorrumin ovddit jagi seammá áigodaga ektui. Dalle personjohtalus lei stuorrumin buot Lappi rádjagozáhusa bearráigeahččan girdingittiin earret Avvila girdingiettis. Mátkkoštanráddjehusaid fápmui boahtima maŋŋá eai girdingittiide leat boahtán go deivvolaš bargodoaimmaide ja fitnodatdoibmii gullevaš girdimat.
Sisrádjadárkkástusat 2020
Stáhtaráđđi máhcahettiin sisrádjabearráigeahču 19.3.2020 Lappi rádjagozáhusas leamašan sisrádjadárkkástusat oarjerájás Badje-Durdnosa, Pello, Kolari, Muoná ja Gárasavvona rádjarasttildanbáikkiin. Norgga vuostá lean rájás rádjabearráigeahču čađahedje Gilbbesjávrri, Gáregasnjárgga, Geađgeluobbala, Njuorggáma, Njávdáma ja Ohcejoga rádjarasttildanbáikkiin. Ruođa vuostá lean rájás bearráigeahčču joatkašuvai njuolgut gitta čakčamánu 18. beaivái. Badjelaš vahku bottu maŋŋá bearráigeahčču máhcahuvvui ja dat joatkašuvvá ainge. Oarjerájás stáhtaráđi meroštallan ráddjehusat váikkuhedje eandalii giđđat. Ealaskeamos áigi rádjarasttildemiin lei geasseluopmoáigodat suoidnemánus. Dalle rádjarasttildeamit girjejuvvojedje oarjerájás Lappi rádjagozáhusa bearráigeahččan guovllus oktiibuot 78 067. Ráddjehusat leat rievdan máŋgii ja eandalii rádjaservoša lihkadeami álkidahttin lea oidnon rasttildanmeriin. Maiddái Norga máhcahii rádjarasttildemiid rájáidis ala njukčamánu beallemuttus. Goabbáge riika heaittihii rádjabearráigeahču geassemánu beallemuttus Norgga ja Suoma rájás. Suopma máhcahii bearráigeahču ruovttoluotta borgemánu loahpas (24.8.) ja bearráigeahčču joatkašuvvá ain. Čakčat Norga lea máhcahan bearráigeahču máŋgii, mii lea oidnon eandalii davvi rájá rádjarasttildanjohtalusa mearis. Rádjarasttildanjohtalus Norgga rájás lei ealaskeamos golggotmánus.
Rihkkumušaid mearri lassánii guovttegeardásažžan
Jagi 2020 Lappi rádjagozáhusa gieđahallan rihkusáššiid lohku šattai mearkkašahtti láhkai ovddit jagis. Jagi áigge gieđahalle oktiibuot 118 rihkusášši (57 dáhpáhusa jagi 2019). Ovddit jagiid stuorámus oassi áicojuvvon rihkkosiin ja rihkkumušain lea áicojuvvon Suoma ja Ruošša gaskkas lean rádjastašuvnnain Rájijovssebis ja Sallas. Sisrádjabearráigeahču máhcaheapmi ja spiehkastatlaš jahki lea dagahii dan, ahte mearkkašahtti oassi rihkkumušain áicojuvvui sisrádjabearráigeahču oktavuođas. Dábáleamos váilevašvuođat laktásedje fievrruid johtalusgelbbolašvuhtii, biilageahčadusaide ja vuodjenfievrovearu máksimii. Sisrádjabearráigeahču oktavuođas gávnnahedje maiddái gárrenoaivvisvuodjimat, biergasiid riikii fievrrideapmái gullevaš rihkkumušaide ja gávdne máŋggaid olbmuid, geaidda lei addojuvvon ohcanjulggaštus. Rihkusáššiin sulaid goalmmádas gieđahallui sáhku ja rihkkumušsáhku mearrideamis addojuvvon meannudeami bokte.
Eará logut Lappi rádjagozáhusa doaibmajagis 2020
Rádjabearráigeahču oktavuođas riikii boahtin bissehuvvui 20 olgoriikalaččas (25 st. j. 2019). Sisrádjabearráigeahču oktavuođas dahke 13 máhcahanmearrádusa EU-riikkavuložiidda ja buot dáin dáhpáhusain olbmo gávnnahedje leat olgoriikalašlága 156 a §:a mielde dahkat áitaga Suoma álbmotdearvvašvuhtii. Eanarájá rádjarasttildanbáikkiin adde diehtun 16 automáhtalaš johtalusbearráigehččui laktásan badjelmeareleaktosáhku.
Jagi 2020 Lappi rádjagozáhusa bearráigeahččan nuortarájás gávnnahedje 2 lobihis rádjarasttildeami. Láivvit rádjaortnetsoahpamuša rihkkumuššan lohkkojuvvon ruovttuealliid dahje luonddudiliid dagahan dáhpáhusaid gávnnahedje 30 stuhka. Sisrádjabearráigeahču oktavuođas giđđat áice eatnatlohkosaš lobihis eanarájá rasttildemiid.
Doaibmajagi áigge Lappi rádjagozáhus attii virgeveahki bolesii ja gádjunvirgeoapmahaččaide oktii 60 geardde. Mearri lassánii 36 % ja stuorámus oassi virgeveahkehemiin dáhpáhuvve sisrádjabearráigeahču doaimmaid oktavuođas. Láhppon olbmuid ohcamii Lappi rádjagozáhusa patrullat oassálaste 15 geardde.